Ακρίβεια στις γιορτές: όταν οι κρατικοί δείκτες ευημερούν και τα λαϊκά νοικοκυριά μετρούν απώλειες
Η εορταστική περίοδος, που παραδοσιακά συνδέεται με στιγμές χαράς, προσφοράς και οικογενειακής θαλπωρής, φέτος για χιλιάδες λαϊκά νοικοκυριά επισκιάζεται από την ακρίβεια. Το αυξημένο κόστος ζωής περιορίζει τις επιλογές, μετατρέπει τα δώρα και την ένδυση σε «πολυτέλεια» και υποχρεώνει πολλές οικογένειες να προσαρμόσουν ακόμη και τα βασικά της γιορτινής καθημερινότητας.
Τα στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα καταναλωτικές οργανώσεις, όπως το ΙΝΚΑ, είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, το κόστος για ένα τυπικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι τεσσάρων ατόμων εμφανίζεται αυξημένο κατά 16% έως και 20% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Το συνολικό κόστος για βασικά είδη διατροφής –χωρίς να υπολογίζονται έξοδα όπως ρεύμα, καύσιμα ή μετακινήσεις– ξεπερνά τα 180 ευρώ. Οι αυξήσεις καταγράφονται σχεδόν σε όλα τα επιμέρους προϊόντα: τα κρεατικά και τα πουλερικά παραμένουν ακριβά, τα γλυκά των γιορτών, όπως κουραμπιέδες και μελομακάρονα, φτάνουν σε πολλές περιπτώσεις ή ξεπερνούν τα 18–19 ευρώ το κιλό, ενώ βασικά αγαθά όπως το λάδι, τα λαχανικά και τα γαλακτοκομικά συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία. Το ΙΝΚΑ επισημαίνει ότι το πραγματικό κόστος είναι ακόμη υψηλότερο, αν συνυπολογιστούν τα πάγια έξοδα ενός νοικοκυριού.
Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και από την οικονομική αρθρογραφία, που καταγράφει ότι ολοένα και περισσότερα νοικοκυριά περιορίζουν όχι μόνο τις «περιττές» δαπάνες, αλλά και βασικές ανάγκες. Η αγοραστική δύναμη μισθών και συντάξεων δεν ακολουθεί τον ρυθμό των ανατιμήσεων, δημιουργώντας ένα διαρκές αίσθημα οικονομικής ασφυξίας.
Ιδιαίτερα στην περιφέρεια, το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο. Εκτός από τις αυξήσεις σε τρόφιμα και ενέργεια, οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι και με τοπικές επιβαρύνσεις: δημοτικά τέλη, κόστος ύδρευσης και καθαριότητας, καθώς και άλλες χρεώσεις που επιβαρύνουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Για πολλές οικογένειες, οι γιορτές συμπίπτουν με την ανάγκη να εξοφληθούν συσσωρευμένες υποχρεώσεις, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα.
Την ίδια στιγμή, η πολιτική συζήτηση γύρω από τον κρατικό προϋπολογισμό εστιάζει σε θετικούς δημοσιονομικούς δείκτες και σε αριθμούς που παρουσιάζονται ως επιτυχία. Όμως οι δείκτες αυτοί δεν αποτυπώνουν την κοινωνική πραγματικότητα. Οι επιλογές στον προϋπολογισμό, με περιορισμένες κοινωνικές δαπάνες και προτεραιότητες που δεν αγγίζουν την καθημερινότητα των πολλών, αφήνουν την ακρίβεια να λειτουργεί ως μόνιμος μηχανισμός αναδιανομής εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων.
Υπάρχουν, ωστόσο, συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσαν να αλλάξουν αυτή την εικόνα: ουσιαστικός έλεγχος της αγοράς και αντιμετώπιση των καρτέλ, πάταξη της αισχροκέρδειας, μείωση ή κατάργηση του ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής, αύξηση του αφορολόγητου ορίου, καθώς και πραγματικές αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις ώστε να καλύπτουν τον πληθωρισμό. Παράλληλα, ο έλεγχος των ενοικίων και οι παρεμβάσεις στις τιμές της ενέργειας και των καυσίμων θα μπορούσαν να ενισχύσουν ουσιαστικά την αγοραστική δύναμη.
Δεν είναι τυχαίο ότι φορείς, καταναλωτικές οργανώσεις και πολίτες αντιδρούν, επισημαίνοντας πως η εικόνα της «οικονομικής ευημερίας» δεν αντικατοπτρίζεται στην κοινωνία. Όσο οι κρατικοί δείκτες βελτιώνονται και οι δείκτες για τα λαϊκά στρώματα καταβαραθρώνονται, οι γιορτές θα συνεχίσουν να υπενθυμίζουν τις κοινωνικές ανισότητες αντί να τις απαλύνουν.
Dekeleias Team
