Η εκλογή του 34χρονου Ζόραν Μαμντάνι στη δημαρχία της Νέας Υόρκης αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο όχι μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και για την ίδια την έννοια της προοδευτικής πολιτικής σε καιρούς κρίσης και κοινωνικής ανασφάλειας. Ο πρώτος μουσουλμάνος και ταυτόχρονα σοσιαλιστής δήμαρχος της αμερικανικής μητρόπολης εκπροσωπεί μια νέα γενιά πολιτικών που επιδιώκουν να επανασυνδέσουν την Αριστερά με τα πραγματικά προβλήματα της εργατικής τάξης – το υψηλό κόστος ζωής, τη στέγη, τη φροντίδα των παιδιών και τη δημόσια συγκοινωνία. Η νίκη του, απέναντι σε βαριά ονόματα όπως ο Άντριου Κουόμο και ο Κέρτις Σλίβα, ανατρέπει τα στερεότυπα για το τι είναι «ρεαλιστικό» στην αμερικανική πολιτική σκηνή και δίνει ελπίδα σε όσους βλέπουν στην τοπική αυτοδιοίκηση πεδίο κοινωνικής αλλαγής.
Στην κάλπη, ο Μαμντάνι πέτυχε μια καθαρή και ιστορική επικράτηση: έλαβε 50,4% των ψήφων, έναντι 41,6% του πρώην κυβερνήτη Άντριου Κουόμο –που κατέβηκε ως ανεξάρτητος– και 7,1% του Ρεπουμπλικανού Κέρτις Σλίβα. Με πάνω από 1,03 εκατομμύρια ψήφους, περισσότερες από όλους τους αντιπάλους του μαζί, έγινε ο 111ος δήμαρχος της Νέας Υόρκης και ο νεότερος από το 1892. Το αποτέλεσμα ανέδειξε τόσο τη δυναμική του προοδευτικού χώρου όσο και τις εσωτερικές ανακατατάξεις στο Δημοκρατικό Κόμμα, με την παραδοσιακή πτέρυγα να δέχεται σοβαρό πλήγμα.
Η καμπάνια του Μαμντάνι, με μήνυμα «μια πόλη που δουλεύει για τους ανθρώπους της», κατάφερε να ενώσει κοινότητες μεταναστών, νέους εργαζόμενους και μεσαία στρώματα που νιώθουν αποκλεισμένα από τις ελίτ. Το πρόγραμμά του –δωρεάν μετακινήσεις, καθολική παιδική φροντίδα, πάγωμα ενοικίων και φορολόγηση των πλουσίων– εκφράζει μια πολιτική τόλμη που λείπει από τους παραδοσιακούς Δημοκρατικούς. Παράλληλα, οι θέσεις του για τη Μέση Ανατολή και η δριμεία του κριτική στην ολιγαρχία δείχνουν πως δεν φοβάται να συγκρουστεί με κατεστημένες δυνάμεις. Ο ίδιος, με λόγο αιχμηρό και λαϊκό, δήλωσε ότι «η Νέα Υόρκη θα είναι το φως μέσα στο πολιτικό σκοτάδι», απευθυνόμενος ευθέως στον Ντόναλντ Τραμπ.
Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση αρχίζει τώρα. Η εφαρμογή του φιλόδοξου κοινωνικού του προγράμματος θα συναντήσει αντιδράσεις από το επιχειρηματικό κατεστημένο και από τους μετριοπαθείς Δημοκρατικούς. Ο Μαμντάνι καλείται να αποδείξει αν μια προοδευτική διακυβέρνηση μπορεί να σταθεί όρθια μέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικής και πολιτικής πίεσης. Η επιτυχία ή η αποτυχία του θα καθορίσει όχι μόνο την πορεία της Νέας Υόρκης αλλά και το μέλλον της αμερικανικής Αριστεράς. Για το μέγεθος των αντιδράσεων χαρακτηριστική είναι η δήλωση του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Τζον Κατσιματίδη που απείλησε να κλείσει ή να πουλήσει την ιστορική αλυσίδα σουπερμάρκετ Gristedes, σε περίπτωση που ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Σοσιαλιστών Ζόραν Μαντάνι κερδίσει τις εκλογές για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης.
Για την Ελλάδα, η άνοδος του Μαμντάνι λειτουργεί ως καθρέφτης και προειδοποίηση. Είναι άλλο να επικροτείς τη ριζοσπαστική πολιτική ρητορικά κι άλλο να την εφαρμόζεις στην πράξη. Η Νέα Υόρκη δείχνει ότι η κοινωνική αλλαγή απαιτεί συνέπεια, τόλμη και πολιτικό ήθος – στοιχεία που συχνά λείπουν από το ελληνικό πολιτικό τοπίο. Το αν το παράδειγμα του Μαμντάνι θα εμπνεύσει μια νέα πολιτική κουλτούρα ή θα μείνει ένα μεμονωμένο φαινόμενο, θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι κοινωνίες, και όχι μόνο οι πολιτικοί, είναι έτοιμες να στηρίξουν την πραγματική αλλαγή.
- Ο Μαμντάνι είναι μέλος των Democratic Socialists of America (DSA). Αν και αρχικά το κόμμα δίσταζε να τον στηρίξει ως υποψήφιο δήμαρχο, τελικά ενέκρινε την υποψηφιότητά του, η οποία επισήμως ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2024.
- Καθοριστική για την καμπάνια του ήταν η στήριξη του Μπέρνι Σάντερς και της Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτές, οι οποίοι συμμετείχαν σε μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση στο Κουίνς, δύο εβδομάδες πριν τις εκλογές.
