Τουλάχιστον 215 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων κατά του νέου κορονοϊού, που αγοράστηκαν από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην κορύφωση της πανδημίας χαραμίστηκαν, με το εκτιμώμενο κόστος να ανέρχεται σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με το Politico.
Από τότε που εγκρίθηκαν τα πρώτα εμβόλια στα τέλη του 2020, τα κράτη – μέλη παρέλαβαν συνολικά 1,5 δισεκατομμύριο δόσεις (περισσότερες από τρεις για κάθε άτομο στην Ευρώπη). Πολλές από αυτές βρίσκονται τώρα σε χωματερές σε ολόκληρη την ήπειρο.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ευρωπαϊκού μέσου, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι χώρες έχουν πεταχτεί στα σκουπίδια κατά μέσο όρο 0,7 εμβόλιο για κάθε μέλος του πληθυσμού τους. Στην «κορυφή» βρίσκεται η Εσθονία, η οποία πέταξε περισσότερες από μία δόσεις ανά κάτοικο, ακολουθούμενη στενά από τη Γερμανία, η οποία πέταξε επίσης τον μεγαλύτερο όγκο εμβολίων.
Στο δημοσίευμα σημειώνεται πως δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί πόσα εμβόλια καταστράφηκαν, καθώς οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της δεύτερης πολυπληθέστερης χώρας της Ε.Ε, της Γαλλίας, δεν θέλησαν να αποκαλύψουν το μέγεθος της σπατάλης. Η Ελλάδα δεν αναφέρεται, γιατί είναι ανάμεσα στις χώρες που δεν έδωσαν στοιχεία, όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη.
Οι υπολογισμοί του Politico βασίζονται σε αριθμούς από 19 ευρωπαϊκές χώρες -15 που παρείχαν άμεσα στοιχεία και τέσσερις για τις οποίες αντλήθηκε υλικό από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης-. Ορισμένα στοιχεία δόθηκαν μόλις αυτόν τον μήνα, ενώ τα παλαιότερα προέρχονται από τον Δεκέμβριο του 2022.
Ο χρόνος έχει σημασία κι αυτό γιατί στο διάστημα, που έχει μεσολαβήσει μπορεί να έχουν πεταχτεί κι άλλα εμβόλια. Για παράδειγμα, η Γερμανία παρείχε τα δεδομένα τον Ιούνιο, όταν είχε άλλα 120 εκατομμύρια εμβόλια σε αποθήκες. Επίσης, οι κατασκευαστές εμβολίων έχουν εισαγάγει από τότε νεότερες εκδόσεις που είναι προσαρμοσμένες στις τελευταίες παραλλαγές του κορονοϊού.
Πολλά από τα εμβόλια αγοράστηκαν στην κορύφωση της πανδημίας το 2021, όταν οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν τις δόσεις. Όταν η Ένωση σύναψε τη μεγαλύτερη σύμβαση για την αγορά 1,1 δισεκατομμυρίων δόσεων από την Pfizer και την BioNTech.
Τόσο το μέγεθος όσο και ο χρόνος της συμφωνίας αποδείχθηκαν προβληματικά. Οι χώρες δεσμεύτηκαν να αγοράζουν δόσεις ακόμη και όταν το κύμα της πανδημίας υποχώρησε, ενώ οι προσπάθειες για δωρεά των πλεοναζόντων εμβολίων σε τρίτες χώρες ματαιώθηκαν από την πτώση της ζήτησης και τα ζητήματα εφοδιαστικής.
Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο οικονομικές. Τα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο διαπραγμάτευσης του μεγάλου συμβολαίου της Pfizer εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για την πρόεδρο της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το Politivo θυμίζει πως οι New York Times ανέφεραν η ίδια είχε ανταλλάξει μηνύματα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer κατά την προετοιμασία της συμφωνίας, που όμως δεν έγιναν ποτέ γνωστά.
Η σύμβαση έχει ήδη επαναδιαπραγματευτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την πίεση χωρών της Ε.Ε.. Τόσο η Πολωνία όσο και η Ουγγαρία σταμάτησαν να δέχονται εμβόλια και έχουν μηνυθεί από την Pfizer για μη πληρωμή. Στη Ρουμανία, οι εισαγγελείς θέλουν να άρουν την ασυλία του πρώην πρωθυπουργού της και δύο πρώην υπουργών Υγείας, υποστηρίζοντας ότι οι υπερβολικές αγορές εμβολίων προκάλεσαν ζημίες στο κράτος ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, τα εμβόλια θα συνεχίσουν να παραδίδονται, με την αναθεωρημένη σύμβαση με την Pfizer να δεσμεύει τις ευρωπαϊκές χώρες στην αγορά εμβολίων τουλάχιστον μέχρι το 2027.
