Αποφράδα ημέρα – δηλαδή ακατανόμαστη – η σημερινή! Γιατί; Μια μέρα σαν σήμερα, 29 Μαΐου του 1453 «Εάλω η Πόλις»: Η κραυγή αυτή δονούσε την ατμόσφαιρα στη Βασιλεύουσα, ακριβώς 570 χρόνια πριν, όταν αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αγωνιζόμενος ηρωικά έπεφτε πλάι στους στρατιώτες του.
Το 1453 η Κωνσταντινούπολη ήταν ο μεγάλος πειρασμός για τους Τούρκους οι οποίοι έβλεπαν την κατάκτησή της ως την ολοκλήρωση του αιώνιου ονείρου των Ισλαμικών στρατών. Ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής, επικεφαλής 80.000 ανδρών, πολιόρκησε με μνημειώδη τρόπο την πόλη που προστατευόταν μονάχα από 10.000 άνδρες. Παρά την ασύγκριτη διαφορά δυνάμεων, η Πόλη άντεξε για τέσσερις μήνες και έπεσε μόνο μετά την ισοπέδωση των τειχών της από τους τουρκικούς κανονιοβολισμούς, α… και από την Κερκόπορτα, μι αμικρή πύλη που κάποιος ξέχασε ανοιχτή…
Αυτά μάθαμε από την Ιστορία, αυτά ακόμα διηγούνται οι γέροντες στα εγγόνια τους σαν παραμύθι κι αντί για τον επίλογο «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» κλείνουν τις ιστορήσεις τους με το «πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι»…
Κι έτσι με παραμύθια ανακατεμένα με την Ιστορία μεγάλωσαν γενιές και γενιές κι ακόμα δεν μπορούν να ξεδιαλύνουν την ομίχλη του θρύλου και να βγουν στον καθαρό ουρανό της πραγματικότητας.
Όμως, 570 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης, κι όταν οι θρύλοί και οι μύθοι έχουν χτίσει την Ιστορία και δεν γκρεμίζονται, άντε να βρεις άκρη με την αλήθεια.
Ο ιστορικός (κοινωνιολόγος, ιστορικός, πολιτικός και νομικός – μαρξιστής) Γιάνης Κορδάτος στο βιβλίο του «Ακμή και Παρακμή του Βυζαντίου» τα γράφει κάπως πιο κυνικά, λιγότερο συγκεκαλυμμένα – παραθέτοντας τις πηγές του – και κυρίως κατακρημνίζοντας θρύλους και δοξασίες που θέριεψαν κοντά 600 χρόνια τώρα. Γράφει λοιπόν ο Κορδάτος για το κλίμα που επικρατούσε τις παραμονές της πολιορκίας των Τούρκων στη Βασιλέυουσα: «Μέσα στην Πόλη δεν υπήρχε στρατός οργανωμένος. Αν και μπορούσε να οργανωθεί υπολογίσιμος στρατός, δεν υπήρχε καλλιεργημένο το πνεύμα της αντίστασης. Εξάλλου η κόντρα ενωτικών και ανθενωτικών είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που η Πόλη βρισκόταν στις παραμονές εμφυλίου σπαραγμού, που θα ξεσπούσε αν οι Τούρκοι δεν ήταν απέξω από το κάστρο».
Διάλεξε λάθος συμμάχους
Ο Παλαιολόγος όμως έκανε ό,τι μπορούσε για να πάρει τους Δυτικούς με το μέρος του: «Ο Παλαιολόγος, για να κολακεύσει τον Παππά, πιστεύοντας ακόμα τις υποσχέσεις του, διέταξε να γίνει στην Αγιά Σοφιά στις 12 του Δεκέμβρη του 1452 ενωτική λειτουργία στην οποία μνημονεύτηκε και ο Πάπας. Έτσι επισημοποιήθηκε από μέρους της πολιτείας και της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας η ένωση των εκκλησιών. Ο καρδινάλιος Ισίδωρος, όχι μόνο χοροστάτησε αλλά και ως αντιπρόσωπος του Παπά κάθισε στον πατριαρχικό θρόνο. Η ενωτική αυτή ιεροτελεστία έριξε λάδι στη φωτιά. Οι ενωτικοί θριάμβευσαν, αλλά οι ανθενωτικοί άρχισαν να βρίζουν και να λένε πως ο μεγάλος και ιστορικός ναός ήταν μιασμένος και «καταφύγιον δαιμόνων και βωμός ελληνικός»! Μάλιστα εκείνη την ημέρα, οι περισσότεροι λαϊκοί και παπάδες δεν πήραν ούτε αντίδωρο γιατί η λειτουργία θεωρήθηκε ως «βδελυκτή θυσία» και από τότε η Αγία Σοφία θεωρείτο «Ιουδαίων Συναγωγή» και δεν πήγαιναν να λειτουργήσουν οι ανθενωτικοί γιατί ήταν «σπήλαιον και βωμός αιρετικών». Και ενώ αυτά γίνονταν μέσα στην πρωτεύουσα και οι πολίτες είχαν χωριστεί σε δύο φατρίες, που ήταν έτοιμες να αλληλοσπαραχτούνε, στις 6 του Απρίλη του 1453 ο Μωάμεθ πολιόρκησε την Πόλη».
