Η μεγάλη αύξηση και διακύμανση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας κυριάρχησε στη συζήτηση στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 2022. Η ευρεία μεταβλητότητα των τιμών σε καθημερινή βάση δημιουργεί σύγχυση και απαιτεί την ανάλυση τους σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Στο παρόν άρθρο συνοψίζονται τα δεδομένα των τιμών επόμενης μέρας καθ’ όλη την περσινή χρονιά, όπως έχουν καταγραφεί στην πλατφόρμα DIEM (link). Η πλατφόρμα αυτή έχει αναπτυχθεί στο ΕΜΠ από την ομάδα Smart Rue και συνεργάτες της με σκοπό τη συστηματική συλλογή και οργάνωση των δεδομένων της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που δημοσιεύονται δημόσια από Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς οργανισμούς (EnEx, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΣΦΑ, ΔΑΠΕΕΠ, ENTSOe, GME, JAO, NordPool, κ.ά.). Τα επόμενα διαγράμματα εστιάζουν στην Ελλάδα, ενώ παρέχονται συγκριτικά στοιχεία και με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Όπως φαίνεται στο Σχήμα 1, η Ελλάδα με 279.91€ ανά MWh, είναι ανάμεσα στις 5 ακριβότερες χώρες, στην τέταρτη θέση μετά την Ιταλία (303.97€/MWh ), Μάλτα (295.08€/MWh), Ελβετία (281.68€/MWh) ακολουθούμενη από τη Γαλλία (275.89€/MWh). Στη γειτονική Βουλγαρία το κόστος ήταν 248.17€/MWh, ενώ στη Γερμανία 235.39€/MWh. Στην Ισπανία το κόστος ήταν 167.53€/MWh. Ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος ήταν 234,19 €/MWh. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές DAM, αν και διαμορφώνουν κύρια τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς ενέργειας δεν είναι οι μόνες, καθώς στις τελικές τιμές συμμετέχουν και ποσότητες των οποίων η προμήθεια γίνεται στην προθεσμιακή αγορά μέσω διμερών συμβολαίων, καθώς και στην αγορά αποκλίσεων. Οι αγορές αυτές είναι σε διαφορετικό βαθμό αναπτυγμένες στις διάφορες χώρες.
Η σύγκριση των μέσων ετήσιων τιμών για το 2021 και 2022 δείχνει την πολύ μεγάλη αύξηση των τιμών της αγοράς επόμενης μέρας μεταξύ των δύο αυτών χρόνων. Στο παραπάνω διάγραμμα, οι χώρες έχουν ταξινομηθεί με φθίνουσα σειρά, ανάλογα την ποσοστιαία αύξηση της μέσης ετήσιας τιμής DAM μεταξύ 2021 και 2022. Η Ισπανία (και η Πορτογαλία) έχουν τη μικρότερη αύξηση (49,7%). Ακολουθεί η Βουλγαρία με αύξηση 128%, ενώ η Γαλλία, Ελλάδα και Γερμανία έχουν ποσοστά αύξησης αρκετά μεγαλύτερα του 100% (137% η Γαλλία, 140% η Ελλάδα και 143% η Γερμανία). Τέλος, οι χώρες με τις μεγαλύτερες αυξήσεις είναι η Σλοβακία, Λετονία, Λιθουανία με αύξηση τιμών μεγαλύτερη του 150%.
Η σύγκριση της εβδομαδιαίας τιμής DAM στην Ελλάδα με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (Μ.Ο.), δείχνει ότι κατά τη διάρκεια του 2022, η Ελλάδα είχε κατά κανόνα υψηλότερο κόστος. Εξαίρεση αποτέλεσε η πρώτη εβδομάδα του Δεκέμβρη, για να εκτοξευθούν όμως και πάλι οι τιμές κατά τις δύο τελευταίες εβδομάδες του έτους. Παρατηρούμε ακόμα την προφανή μεγάλη συσχέτιση μεταξύ του κόστους στην Ελλάδα με τον Μ.Ο. της υπόλοιπης Ευρώπης [R=0,932] η οποία οφείλεται προφανώς στην κοινή εξάρτηση των τιμών ηλεκτρισμού από το φυσικό αέριο και τη διακύμανση του κόστους αυτού του καυσίμου.
Τέλος, στο Σχήμα 4 συγκρίνεται η εβδομαδιαία τιμή DAM στην Ελλάδα, Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία. Είναι και πάλι προφανής η συσχέτιση των τιμών των Ευρωπαϊκών χωρών, πλην Ισπανίας που ακολουθεί δικό της μοντέλο αγοράς. Η Ελλάδα και η Γαλλία είναι γενικά ακριβότερες από τη Γερμανία και τις περισσότερες άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Σε όλες τις χώρες, πλην Ισπανίας, είναι προφανής και πάλι η (σχεδόν απόλυτη) εξάρτηση των τιμών DAM από την τιμή του Φυσικού Αερίου (TTF). Στην Ελλάδα π.χ. ο συντελεστής συσχέτισης είναι R=0,965. Μία ένδειξη της εξάρτησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη από το εισαγόμενο ΦΑ φαίνεται από τη μεγάλη αύξηση των τιμών ενέργειας από τις αρχές Ιουλίου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του 2022. Την περίοδο αυτή είχαν διενεργηθεί οι εργασίες συντήρησης του αγωγού Nord Stream 1 και κυκλοφορήσει τα σενάρια πλήρους διακοπής της ροής ρωσικού αερίου, ενώ εκρήξεις και μεγάλες διαρροές στους αγωγούς Nord Stream είχαν σημειωθεί στη Βαλτική θάλασσα με αποτέλεσμα την εκτόξευση της τιμής του ΦΑ στις ενεργειακές αγορές.
———————–
Καθ. Νίκος Χατζηαργυρίου, Δρ. Αρης Δημέας, Δρ. Γιάννης Παπαγρηγοράκης
